لیکوپن یک ترکیب شیمیایی طبیعی است؛ این ماده در واقع رنگدانه‌هایی است که مسئول رنگ‌های قرمز، نارنجی و زرد در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات هستند. لیکوپن در مقدار بسیار بالا در گوجه‌فرنگی، هندوانه، گریپ فروت و سایر میوه‌ها و سبزیجات قرمز یا صورتی یافت می‌شود.
لیکوپن به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی خود معروف است، به این معنی که به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند. تحقیقات نشان داده که لیکوپن دارای فواید زیادی برای سلامتی انسان است؛ به عنوان مثال کاهش خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان، به ویژه سرطان پروستات. همچنین به دلیل نقش بالقوه آن در ارتقای سلامت قلب و تقویت سیستم ایمنی نیز مورد مطالعه تعداد زیادی از دانشمندان قرار گرفته است.
از آنجایی که لیکوپن یک ماده محلول در چربی است، جذب آن در صورت مصرف با چربی یا روغن افزایش می‌یابد. به همین دلیل است که محصولات بر پایه گوجه‌فرنگی مانند سس گوجه‌فرنگی یا رب گوجه‌فرنگی که اغلب حاوی روغن‌های اضافه شده هستند، منابع خوبی از لیکوپن به شمار می‌آیند.
مکمل‌های لیکوپن همیشه در دسترس هستند و از داروخانه‌ها به راحتی می‌توان آن‌ها را تهیه کرد، اما توصیه می‌شود که لیکوپن را از طریق غذاهای کامل دریافت کنید، زیرا اثراتی که سایر ویتامین‌ها و مواد مغذی موجود این غذاها دارند، مزایای آن را افزایش می‌دهد.
در ادامه به برخی از خواص مهم لیکوپن و فواید آن برای بدن اشاره می‌گردد:
- خواص آنتی اکسیدانی: لیکوپن یک آنتی اکسیدان قوی است، در واقع به خنثی کردن مولکول‌های مضری به نام رادیکال‌های آزاد کمک می‌کند که می‌توانند به سلول‌ها آسیب برسانند و باعث بیماری‌های مختلف از جمله سرطان و بیماری قلبی کمک شوند.
- پیشگیری از سرطان: چندین مطالعه نشان داده که این ماده ممکن است به کاهش خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان، به ویژه سرطان پروستات کمک کند. برخی از تحقیقات همچنین مزایای آن را در کاهش خطر سایر سرطان‌ها مانند سرطان سینه، ریه و معده نشان می‌دهد.
- سلامت قلب: لیکوپن همچنین در ارتقای سلامت قلب نقش بسزایی دارد. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف بیشتر آن با کاهش خطر بیماری قلبی و سکته همراه است. خواص آنتی اکسیدانی لیکوپن باعث محافظت در برابر آسیب اکسیداتیو به کلسترول می‌شود و خطر تصلب شرایین (سخت شدن شریان‌ها) را کاهش می‌دهد.
- سلامت چشم: لیکوپن برای مزایای بالقوه آن در ارتقای سلامت چشم مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. این ماده با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد که می‌توانند به چشم‌ها آسیب برسانند، به محافظت در برابر دژنراسیون ماکولا (AMD) که با افزایش سن و سایر بیماری‌های چشمی در ارتباط است، به حفظ سلامت چشم کمک می‌کند.
- محافظت از پوست: لیکوپن باعث محافظت از پوست در برابر آسیب اشعه ماوراء بنفش ناشی از قرار گرفتن در معرض نور خورشید نیز می‌شود. اگرچه به هیچ عنوان جایگزینی برای ضد آفتاب نیست، اما مصرف غذاهای غنی از لیکوپن محافظت بیشتری در برابر آفتاب سوختگی و پیری پوست ایجاد می‌کند.
- اثرات ضد التهابی: این ماده در کاهش التهاب در بدن نیز نویدبخش بوده است؛ این ماده در کاهش التهابات بسیاری از بیماری های مزمن از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، آرتریت و انواع خاصی از سرطان نقش بسزایی دارد.
مکمل‌های لیکوپن
مکمل‌های لیکوپن در اشکال مختلف از جمله کپسول، ژل و مایع موجود هستند. این مکمل‌ها معمولا حاوی مقادیر قابل توجه لیکوپن استخراج شده از منابع طبیعی مانند گوجه‌فرنگی یا مشتقات آن هستند.
این مکمل‌ها اغلب به دلیل مزایای زیادی که برای سلامتی انسان دارند، به ویژه برای حفظ سلامت پروستات، سلامت قلب و خواص آنتی‌اکسیدانی به بازار عرضه می‌شوند. این مکمل‌ها عموما برای افرادی توصیه می‌شود که در دریافت لیکوپن کافی از رژیم غذایی خود مشکل دارند یا کسانی که ممکن است بدنشان به دوزهای بالاتر نیاز داشته باشد.
با این حال، توجه به این نکته مهم است که اگرچه مکمل‌های لیکوپن می‌توانند دوز بالایی از این ماده مغذی را فراهم کنند، اما ممکن است اثرات مواد مغذی اضافی موجود در غذاهای کامل را ارائه ندهند. علاوه بر این، جذب آن از مکمل‌ها ممکن است بسته به عواملی مانند فرمولاسیون مکمل و تفاوت‌های فردی در بدن افراد، متفاوت باشد.
مانند هر مکمل غذایی، توصیه می‌شود قبل از شروع مکمل لیکوپن با یک متخصص مشورت کنید. آن‌ها می‌توانند در مورد دوز مناسب و اینکه آیا مکمل برای نیازهای فردی شما مناسب است یا خیر، راهنمایی‌های لازم را انجام دهند. علاوه بر این، همیشه بهتر است در صورت امکان، دریافت مواد مغذی از یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه‌ها، سبزیجات و سایر غذاهای کامل را در اولویت قرار دهید.
سخن پایانی
همانطور که قبلاً ذکر شد، گوجه‌فرنگی یکی از غنی‌ترین منابع لیکوپن است، به ویژه هنگامی که پخته یا فرآوری شده باشد (به عنوان مثال، سس گوجه‌فرنگی، رب گوجه‌فرنگی). البته در منابع دیگری مانند هندوانه، گریپ فروت، گواوا و پاپایا نیز یافت می‌شود. مصرف این غذاها با منبع چربی مانند روغن زیتون، آووکادو یا پنیر می‌تواند جذب آن را افزایش دهد.
گنجاندن غذاهای غنی از این ماده در رژیم غذایی شما می‌تواند یک انتخاب سالم باشد. مانند هر ماده مغذی دیگری، بهتر است لیکوپن را از یک رژیم غذایی متنوع و متعادل به‌جای تکیه بر مکمل‌ها دریافت کنید.
نظرات کاربران