آلارم صبحگاهی برای بسیاری از افراد یک ابزار ضروری برای بیدار شدن از خواب هستند؛ زیرا بدن برخی این قابلیت را ندارد که به خودی خود از خواب بیدار شود. بنابراین یا فردی دیگر باید آن‌ها را صدا بزند و از خواب بیدار کند، یا اینکه از آلارم استفاده شود که شاید بتوان گفت اکثریت افراد از گزینه دوم استفاده می‌کنند. بااین‌حال، صدای بلند و ناگهانی این آلارم‌ها می‌تواند تأثیرات مختلفی بر بدن داشته باشد، از جمله افزایش سطح استرس. در این مقاله، به بررسی تأثیر آلارم صبحگاهی بر ترشح هورمون‌های آدرنالین و کورتیزول پرداخته و راهکارهایی برای کاهش اثرات منفی آن ارائه می‌کنیم.
تأثیر آلارم صبحگاهی بر سیستم عصبی
بدن انسان دارای یک ساعت زیستی است که چرخه خواب و بیداری را تنظیم می‌کند. در ساعات اولیه صبح، سطح هورمون کورتیزول که به آن “هورمون استرس” نیز گفته می‌شود، به‌طور طبیعی افزایش می‌یابد تا بدن را برای بیدار شدن آماده کند. این فرایند “پاسخ بیداری کورتیزول” (CAR – Cortisol Awakening Response) نام دارد.
اما زمانی که بیدار شدن از خواب به‌صورت ناگهانی و با صدای بلند آلارم اتفاق می‌افتد، سیستم عصبی سمپاتیک فعال شده و موجب ترشح آدرنالین (اپی‌نفرین) از غدد فوق‌کلیوی می‌شود. این هورمون بخشی از واکنش “جنگ یا گریز” است که بدن را در شرایط استرس آماده می‌کند.
تأثیرات فیزیولوژیکی آلارم بر بدن
- افزایش ضربان قلب: آدرنالین باعث افزایش ضربان قلب می‌شود که می‌تواند حس تپش قلب و اضطراب ایجاد کند.
- افزایش فشار خون: فشار خون ممکن است به‌طور ناگهانی بالا برود که در درازمدت می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات قلبی را افزایش دهد.
- افزایش سطح استرس: ترشح ناگهانی کورتیزول و آدرنالین می‌تواند باعث احساس استرس و بی‌قراری در ساعات اولیه صبح شود.
- کاهش کیفیت خواب: استفاده مداوم از آلارم‌های بلند و استرس‌زا می‌تواند کیفیت خواب را کاهش داده و موجب احساس خستگی در طول روز شود.
- کاهش تمرکز و بهره‌وری: استرس ناشی از بیدار شدن ناگهانی ممکن است باعث کاهش تمرکز و بهره‌وری در ساعات اولیه روز گردد.
تأثیر استفاده از دکمه Snooze بر بدن و مغز
آلارم صبحگاهی می‌تواند تاثیرات منفی روی بدن بگذارد؛ اما بدتر از آن، استفاده از دکمه Snooze (به تعویق انداختن) است. بسیاری از افراد پس از به صدا درآمدن آلارم، دکمه Snooze را فشار می‌دهند تا چند دقیقه بیشتر بخوابند. اما این کار چه تاثیری روی بدن می‌گذارد؟
زمانی که بعد از آلارم اولیه دوباره به خواب می‌روید، بدن وارد یک چرخه خواب جدید می‌شود. اما این چرخه معمولاً ناکامل و کوتاه‌مدت است و با زنگ مجدد آلارم قطع می‌شود. این فرآیند باعث می‌شود احساس خواب‌آلودگی و خستگی بیشتری در طول روز داشته باشید. با فشردن دکمه Snooze چندین بار متوالی باعث می‌شود وارد مرحله خواب REM یا عمیق شوید، اما به‌طور ناگهانی از آن بیرون بیایید. این کار می‌تواند حالت گیجی، خستگی و کاهش تمرکز را در ساعت‌های ابتدایی روز ایجاد کند.
همچنین افرادی که به استفاده مداوم از دکمه Snooze عادت دارند، اغلب خواب نامنظم و کم‌کیفیتی را تجربه می‌کنند. این اختلال می‌تواند منجر به بی‌خوابی مزمن، کمبود انرژی و حتی مشکلات روحی مانند افسردگی شود.
راهکارهایی برای کاهش اثرات منفی آلارم
برای کاهش تأثیرات منفی آلارم‌های صبحگاهی، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- استفاده از آلارم‌های ملایم: تنظیم آلارمی که صدا را به‌صورت تدریجی افزایش دهد، می‌تواند استرس ناشی از بیدار شدن را کاهش دهد.
- استفاده از ساعت‌های شبیه‌ساز طلوع خورشید: این ساعت‌ها با افزایش تدریجی نور، بدن را به‌صورت طبیعی بیدار می‌کنند و تأثیرات منفی آلارم‌های صوتی را ندارند.
- تنظیم ساعت خواب منظم: داشتن یک الگوی خواب ثابت می‌تواند نیاز به استفاده از آلارم را کاهش داده و بیداری طبیعی را تسهیل کند. پس سعی کنید به اندازه کافی بخوابید.
- تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی: انجام تمرین‌هایی مانند مدیتیشن و تنفس عمیق قبل از خواب می‌تواند کیفیت خواب را بهبود بخشد و بیداری را آسان‌تر کند.
- انتخاب موسیقی یا صدای طبیعت برای بیدار شدن: به‌جای استفاده از آلارم‌های ناگهانی، می‌توان از صداهای آرامش‌بخشی مانند صدای باران یا پرندگان استفاده کرد.
سخن پایانی
آلارم‌های صبحگاهی می‌توانند تأثیرات زیادی بر سیستم عصبی و ترشح هورمون‌های استرس‌زا مانند آدرنالین و کورتیزول داشته باشند. این تأثیرات در صورت استفاده مداوم از آلارم‌های شدید و ناگهانی می‌توانند منجر به افزایش استرس، خستگی و مشکلات سلامتی شوند. با به‌کارگیری روش‌های جایگزین و انتخاب آلارم‌های ملایم‌تر، می‌توان از اثرات منفی این ابزار ضروری کاست و روز را با آرامش بیشتری آغاز کرد.
نظرات کاربران