بیماری مرس (MERS) یا سندرم تنفسی خاورمیانه، یک بیماری ویروسی خطرناک است که توسط کروناویروس مرس (MERS-CoV) ایجاد می‌شود. این بیماری اولین بار در سال ۲۰۱۲ در عربستان سعودی شناسایی شد و از آن زمان تاکنون نگرانی‌های زیادی به‌ویژه در ایام حج تمتع به دلیل حضور میلیون‌ها زائر از سراسر جهان ایجاد کرده است. اخیراً گزارش‌هایی از افزایش موارد ابتلا به مرس در عربستان و احتمال انتقال آن توسط حجاج ایرانی به کشور مطرح شده است. این مقاله از نسیم سلامتی به بررسی ماهیت بیماری مرس، مقایسه آن با کرونا (کووید-۱۹) و راه‌های پیشگیری از آن می‌پردازد.
بیماری مرس چیست؟
مرس یک بیماری تنفسی حاد است که توسط کروناویروس MERS-CoV ایجاد می‌شود. این ویروس از خانواده کروناویروس‌ها بوده و با سارس و کووید-۱۹ خویشاوندی دارد. منشأ اصلی این ویروس شترها هستند و انتقال آن از طریق تماس مستقیم با شترهای آلوده، مصرف شیر یا گوشت غیرپاستوریزه آن‌ها، یا از طریق قطرات تنفسی افراد مبتلا صورت می‌گیرد. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
علائم بیماری مرس:
- تب بالاتر از ۳۸ درجه
- سرفه
- تنگی نفس
- علائم گوارشی مانند اسهال، تهوع و استفراغ
- در موارد شدید: عفونت ریه، نارسایی کلیه و مرگ
طبق گزارش‌ها، نرخ مرگ‌ومیر مرس حدود ۳۶ درصد است، اما برخی منابع مانند اظهارات دکتر مینو محرز، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی، نرخ مرگ‌ومیر را تا ۶۰ درصد نیز تخمین زده‌اند. این بیماری به‌ویژه در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، سالمندان، یا کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، سرطان یا بیماری‌های مزمن ریوی دارند، شدت بیشتری دارد.
آیا مرس از کرونا خطرناک‌تر است؟
در مقایسه با کووید-۱۹، مرس ویژگی‌های متفاوتی دارد:
- نرخ مرگ‌ومیر: مرس با نرخ مرگ‌ومیر ۳۶ تا ۶۰ درصد، به‌مراتب کشنده‌تر از کووید-۱۹ است که نرخ مرگ‌ومیر آن در حدود ۱ تا ۳ درصد گزارش شده است.
- قدرت سرایت: مرس برخلاف کووید-۱۹، قدرت سرایت کمتری دارد و عمدتاً در محیط‌های بسته مانند بیمارستان‌ها یا از طریق تماس نزدیک منتقل می‌شود. این در حالی است که کووید-۱۹ به دلیل سرایت‌پذیری بالا، به سرعت به یک پاندمی تبدیل شد.
- واکسن و درمان: هیچ واکسن یا درمان اختصاصی برای مرس وجود ندارد و درمان‌ها عمدتاً حمایتی (مانند اکسیژن‌درمانی یا ونتیلاتور) هستند. در مقابل، برای کووید-۱۹ واکسن‌های متعددی توسعه یافته و درمان‌های مؤثرتری در دسترس است.
بنابراین، اگرچه مرس از نظر میزان مرگ‌ومیر خطرناک‌تر است، اما به دلیل سرایت‌پذیری کمتر، احتمال ایجاد یک اپیدمی جهانی مانند کووید-۱۹ در آن پایین‌تر است.
وضعیت امسال بیماری مرس
با نزدیک شدن به ایام حج تمتع ۱۴۰۴، وزارت بهداشت عربستان از افزایش موارد ابتلا به مرس خبر داده است. از مارس ۲۰۲۵ تاکنون، حداقل ۹ مورد ابتلا گزارش شده که ۲ نفر از آن‌ها فوت کرده‌اند. شش مورد از این ابتلاها در میان کارکنان بخش درمان در ریاض و از طریق تماس با بیمار علامت‌دار رخ داده است. این موضوع نگرانی‌هایی را درباره انتقال ویروس توسط زائران به کشورهای خود، از جمله ایران، ایجاد کرده است.
در ایران، تاکنون گزارش رسمی از شیوع گسترده مرس در میان حجاج بازگشته وجود ندارد، اما هشدارهایی از سوی متخصصان مانند دکتر مینو محرز و دکتر محمدرضا صالحی صادر شده است. آن‌ها توصیه کرده‌اند که مردم از روبوسی و تماس نزدیک با حجاج بازگشته خودداری کنند و زائران حداقل به مدت یک هفته پس از بازگشت، سلامت خود را پایش کنند. در گذشته، ایران در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ با ۶ مورد ابتلا مواجه شد که دو نفر از آن‌ها فوت کردند.
راه‌های پیشگیری از مرس
با توجه به نبود واکسن یا درمان اختصاصی، پیشگیری مهم‌ترین راهکار مقابله با مرس است. توصیه‌های زیر به‌ویژه برای حجاج ایرانی ضروری است:
- شست‌وشوی مکرر دست‌ها با آب و صابون
- استفاده از ماسک در فضاهای شلوغ مانند مراسم حج
- پرهیز از تماس نزدیک با افراد دارای علائم تنفسی
- اجتناب از مصرف محصولات لبنی یا گوشت غیرپاستوریزه
- دوری از شترها یا محصولات مرتبط با آن‌ها
وزارت بهداشت ایران نیز برنامه‌های غربالگری را در فرودگاه‌های امام خمینی تهران و شهید هاشمی‌نژاد مشهد برای زائران بازگشته اجرا می‌کند و از افراد علامت‌دار نمونه‌گیری می‌شود.
نتیجه‌گیری
بیماری مرس به دلیل نرخ مرگ‌ومیر بالا، یک تهدید جدی برای سلامت عمومی به‌ویژه در ایام حج محسوب می‌شود. اگرچه این بیماری از نظر سرایت‌پذیری به پای کووید-۱۹ نمی‌رسد، اما خطر آن به‌ویژه برای افراد آسیب‌پذیر قابل‌توجه است. با توجه به گزارش‌های اخیر از افزایش موارد ابتلا در عربستان سعودی، رعایت پروتکل‌های بهداشتی توسط حجاج ایرانی و عموم مردم پس از بازگشت زائران از اهمیت بالایی برخوردار است. پایش سلامت زائران و آگاهی عمومی می‌تواند از شیوع این بیماری در ایران جلوگیری کند.
نظرات کاربران