فریده، مادر امیرحسین دهساله است؛ پسری پرانرژی، مهربان، اما کمی بیشفعال. هر روز که از مدرسه برمیگردد، یا صورتش زخمی است یا پیراهنش خاکی! یک روز با همکلاسیاش بحث کرده، روز بعد با معلمش لجبازی. فریده با نگرانی میگوید: “هر چیز کوچیکی میتونه باعث عصبانیتش بشه، از نرفتن سر کلاس گرفته تا سرد بودن ناهار!”
فریده بعد از چند ماه دلنگرانی و ناامیدی، بالاخره تصمیم میگیرد با یکی از دوستانش که روانشناس کودک است و در خارج از کشور زندگی میکند تماس بگیرد. او برای کنترل خشم امیرحسین دو مسیر پیش پای فریده میگذارد: درمان دارویی و غیردارویی کنترل خشم در کودکان بیشفعال!
در همین گفتوگو، فریده تازه متوجه میشود که تصمیم مهمی پیش رو دارد؛ داروهایی که شاید آرامش بیاورند، اما همیشه بدون عارضه نیستند. دوست روانشناس او با حوصله برایش از داروهای رایج کنترل خشم و پرخاشگری در کودکان گفت، از تأثیراتشان و همینطور از عوارض احتمالی این داروها. او توضیح داد که بعضی والدین برای آرامتر شدن رفتار فرزندشان سراغ یک سری قرص آرامبخش برای کودکان بیش فعال میروند، اما قبل از هر تصمیمی باید از عوارض آن آگاه باشند؛ چون داروهای کنترل خشم و پرخاشگری کودکان، ممکن است در بعضی بچهها نتیجهای برعکس بدهند.
در پایان، دوست فریده چند راهکار طلایی برای کنترل خشم کودکان بیشفعال بدون دارو را معرفی کرد، روشهایی ساده و بیخطر که آرامش را دوباره به خانه برمیگردانند.
درمان دارویی کنترل خشم در بیش فعالی
درمان دارویی یکی از راهکارهای علمی و قابلاعتماد برای کنترل خشم و رفتارهای تکانشی در کودکان بیشفعال به شمار میرود. معمولاً زمانی پزشک این روش را پیشنهاد میکند که شدت رفتارهای فرزند شما باعث افت تحصیلی، درگیریهای مکرر با دیگران یا ایجاد فشار روانی برای خانواده شده باشد.
در ادامه، مشهورترین داروهایی که برای کاهش خشم و پرخاشگری در کودکان مورد استفاده قرار میگیرند و عوارض جانبی هر کدام را معرفی کردیم:
متیلفنیدات (Methylphenidate)
متیلفنیدیت یکی از پرمصرفترین داروهای تجویزی برای ADHD است.
این دارو با افزایش سطح دوپامین و نوراپینفرین در مغز، تمرکز را بالا میبرد و رفتارهای تکانشی را کاهش میدهد.
عوارض جانبی متیلفنیدات: کاهش اشتها، بیخوابی، اضطراب، تحریکپذیری و در برخی موارد کاهش وزن یا رشد قد در مصرف طولانیمدت، از رایجترین عوارض جانبی این داروست.
براساس نتایج بسیاری از مطالعات اخیر؛ نظارت دقیق پزشک معمولا این عوارض را به حداقل میرساند. شما والدین باید بدانید که دارو برای همه کودکان یکسان عمل نمیکند و انتخاب دوز استاندارد، نظارت مداوم، و ارتباط با پزشک را نباید دست کم بگیرید.
آتوموکستین (Atomoxetine)
آتوموکستین یکی از داروهای غیرمحرک است و معمولاً برای کودکانی تجویز میشود که به داروهای محرک حساسیت نشان میدهند یا با مصرف آنها دچار اضطراب شدید میشوند. این دارو با تنظیم سطح نوراپینفرین در مغز، به کاهش پرخاشگری و بهبود کنترل هیجانات کودک کمک میکند. این دارو با مکانیزم مهار بازجذب نوراپینفرین کار میکند و بر کنترل تکانشگری و پرخاشگری نیز نقش دارد.
عوارض جانبی آتوموکستین:
آتوموکستین ممکن است تهوع، بیقراری، نوسانات خلقی ایجاد کند و در موارد نادر بر کبد تاثیر میگذارد. آتوموکستین نسبت به محرکها عوارض متفاوتی دارد، هرچند بهترین گزینه نیست،؛ اما برای کودکانی که با داروهای محرک سازگاری ندارند، سطح اضطرابشان بالاست؛ تیک حرکتی یا گفتاری و یا سابقه بیماری قلبی دارند؛ بهترین گزینه است. پس علیرغم اینکه قابل تحمل بودن این دارو در مقایسه با سایر داروها کمتر است؛ اما برای برخی کودکان مناسبتر است.
گوانفاسین (Guanfacine)
گوانفاسین از دسته α₂-آگونیستهاست و برای درمان کودکان مبتلا به ADHD، بهویژه آنهایی که علائمی مثل تکانشگری، پرخاشگری یا مشکل کنترل رفتار داشته باشند، تجویز میشود.
عوارض جانبی گوانفاسین: عوارض رایج گوانفاسین شامل خوابآلودگی، خستگی، کاهش فشار خون و گاهی مشکل در تمرکز یا کندی ضربان قلب است. این دارو نسبت به برخی محرکها عوارض کمتری دارد؛ اما باز هم به نظارت دقیق نیاز دارند. گوانفاسین به تنهایی و یا گاهی در کنار سایر داروها تجویز میشود.
این دارو برای کودکانی که بیخوابی یا اضطراب شدید ناشی از داروهای محرک دارند، میتواند گزینهای مناسب باشد.
داروهای محرک آمفتامینی (Amphetamine-based stimulants)
داروهایی مانند آدرال (Adderall) و دکستروآمفتامین (Dexedrine) در کنترل بیشفعالی و افزایش تمرکز مؤثرند.
چنین داروهایی در برخی کودکان باعث کاهش رفتارهای ناگهانی (رفتارهای تکانشی) و بهبود تعامل اجتماعی میشوند.
عوارض جانبی داروهای آمفتامینی: بیخوابی، کاهش اشتها، افزایش ضربان قلب و در موارد خاص، تحریکپذیری یا بروز خشم ناگهانی از عوارض جانبی این داروهای محرک است.
بنابراین نظارت منظم پزشک در کنترل این عوارض بسیار حیاتی است.
در مجموع شما والدین این نکته را فراموش نکنید که، انتخاب بین داروها، زمان شروع، میزان دوز، ترکیب با درمان غیردارویی همه را باید به پزشک متخصص بسپارید.
داروهای تشدید کننده خشم در کودکان: نکات والدین
در ادامه به نکاتی اشاره کردیم که هر پدر و مادری باید درباره عوارض داروهایی که ممکن است خشم یا پرخاشگری را افزایش دهند، بدانند. آگاهی از این موارد به شما کمک میکند با آرامش و اطمینان بیشتری مسیر دارودرمانی فرزندتان را طی کنید. بهخاطر داشته باشید که پیش از هر تصمیم درمانی، داشتن شناخت کافی از نحوه اثر هر کدام از داروهای کنترل خشم و پرخاشگری کودکان بیش فعال حائز اهمیت است.
- هر دارو اثر متفاوتی بر مغز کودک دارد؛ پس مقایسه کودکان با هم اشتباه است.
- تغییر دوز دارو بدون نظر پزشک ممکن است باعث پرخاشگری یا بیقراری شود.
- بیخوابی ناشی از داروها معمولا خشم را تشدید میکند، بنابراین زمان مصرف دارو مهم است.
- خواب کافی، تغذیه سالم و کاهش استرس نقش مهمی در کاهش عوارض داروها ایفا میکنند.
- قطع ناگهانی دارو ممکن است باعث بازگشت شدید علائم یا طغیان خشم شود.
- مصرف داروهای محرک مانند متیلفنیدیت ممکن است در برخی کودکان باعث افزایش تحریکپذیری و خشم شود یا حتی خشم را تشدید کند، مخصوصا اگر کودکان خواب کافی نداشته باشند.
- این امکان وجود دارد که تعامل دارو با شرایط محیطی نامناسب مثل استرس بالا، خواب کم، استرس زیاد در مدرسه، اثرات درمان را کاهش دهد یا کلا نتیجه معکوس دهد.
- داروها وقتی بیشترین اثر را دارند که همراه با درمانهای غیردارویی و حمایتی باشند.
درمان غیردارویی کنترل خشم در کودکان بیشفعال
در کنار درمان دارویی، مسیر مهم دیگری هم وجود دارد: بله درست حدس زدید، درمان غیردارویی کنترل خشم در کودکان بیشفعال! این بخش برای والدینی است که میخواهند پیش از انتخاب دارودرمانی و یا به عنوان مکمل دارودرمانی، روشهایی را امتحان کنند که معمولاً عوارض جانبی ندارند و رابطه والد و کودک را تقویت میکنند.
درمان غیردارویی، بخش مهمی از مسیر آرامسازی ذهن کودک است.
در این روشها به جای اثرگذاری شیمیایی بر مغز، از تکنیکهای رفتاری، شناختی و ارتباطی استفاده میشود تا کودک یاد بگیرد احساساتش را مدیریت کند.
فریده بعد از آشنایی با این روشها فهمید که میتواند با چند تغییر ساده در سبک ارتباط، زمانبندی، و شیوه برخورد، بدون دارو هم رفتار امیرحسین را آرامتر کند.
این روشها نهتنها عوارض جانبی ندارند، بلکه پیوند عاطفی بین والد و فرزند را هم تقویت میکنند.
اگر شما هم حس میکنید هر روز خانهتان صحنه درگیریهای کوچک است، به هیچ وجه دوره آموزش تربیت فرزند بیش فعال را از دست ندهید .
چون در این پکیج درباره راهکارهای علمی، ساده و بدون عوارض برای کنترل خشم در کودکان بیشفعال، کمک به مشکل حل تکالیف و مدیریت بازی های رایانه ای صحبت شده است. شما در این پکیج با نحوه تربیت کودک adhd آشنا خواهید شد، مشکلات سن بلوغ فرزند نوجوانتان را به حداقل میرسانید و به او کمک میکنید که چالشهای خود را پشت سربگذارد و زندگی نرمال و کمدردسری داشته باشد.
نظرات کاربران